BÜYÜK SELÇUKLULAR (Selçuk Bey)

                 a)     Selçuk Adı ve Ailenin Menşei:
     Doğuda Çin sınırlarından batıda Akdeniz’e kadar uzanan topraklarda hüküm sürmüş olan bu Türk devletine, hükümdar ailesinin atası olan Selçuk Bey’e nispetle Selçuklular denilmiştir.

 
     Selçuk Bey’in babası Dukak (Tukak) Aral gölü civarında yerleşmiş bir Oğuz Yabgusunun hizmetinde, yüksek bir mevkide bulunuyordu. Dukak bey öldüğünde oğlu Selçuk Bey 17-18 yaşlarında bulunuyordu. Oğuz hükümdarı, Selçuk Bey de gördüğü kabiliyet üzerine, onu Subaşılığına (ordu kumandanlığı) tayin etti. Gün geçtikçe Yabgu’nun Selçuk Bey’e olan teveccühü arttı. Bu husus,diğer devlet erkanının ve Yabgu’nun karısının kıskançlığına sebep oldu. Yabgunun karısı bir fırsatını bulup Selçuk’un kendisi için de tehlikeli olacağını söyleyerek kocasını ikna etti.

                  b)     Selçuk Bey’in Cend’e Göç Etmesi :
     Selçuk Bey’in gerek kendi hayatını emniyette görmemesi, gerekse diğer siyasi ve iktisadi sebeplerden dolayı, Yenikent şehrinden Sir –derya (Seyhun)’nın sol kıyısında yine bir Oğuz şehri olan Cend’e göç etti. Cend şehri ve civarı Oğuz Yabgu devletinin hakimiyetinin zayıf bulunması ve İslâmiyet’in buralarda hızla yayılması sebebi ile burası çok müsait bir bölge idi. Selçuk Bey, çevrenin siyasi ve sosyal şartlarının da etkisiyle, tarihi bir kararla İslâm’ı kabul etti. Selçuk Bey’in Cend civarına gelmesi ve İslâmiyet’i kabul etmesi, takriben 960’lı yıllarda olmuştur. Selçuk Bey, Oğuz yabgusunun yıllık vergiyi tahsil etmek üzere Cend’e gelen memurlarına, vergi vermeyeceğini söyleyerek onları kovmuş ve Oğuz yabgusuna karşı savaşa girişmiştir.  Yabgu ile olan mücadelelerinden dolayı “Gazi” sıfatını  alan Selçuk Bey’e “el-Melikü’l-Gâzi Selçuk bin .Dukak” ünvanı da verildi.                                                                    

        c)      Nûr bölgesinin Selçuklulara Verilmesi

     Cend’de gittikçe kuvvetlenen Selçuk Bey’in, şöhreti etrafa yayılmış ve onun kurmuş olduğu bu göçebe beylik Samanlılar tarafından tanınmıştır. Samanlılar  Karahanlı devletine karşı girişmiş oldukları savaşta Selçuk beyden destek istemişler Selçuk Bey’in oğlu Arslan Bey komutasında gönderdiği kuvvetler Karahanlıların mağlup olmasını sağlamıştır. Selçuk Bey’in bu hizmetine karşılık Samanlılar Buhara ile Semerkant arasında ve Karahanlı sınırında bulunan Nûr kasabasını, Selçuklulara yurtluk olarak verdiler. 990’lı yılrada olduğu tahmin edilen bu olay üzerine Arslan Bey mahiyetindeki Türkmenler Nûr bölgesine gelip yerleştiler.Selçuklular, Karahanlı ve Samanlı gibi  teşkilatlı iki büyük devletin mücadeleleri arsında siyasi maharet ve cesaretleri sayesinde başarı sağlamayı da  bildiler. Son Samanlı emiri Ebu İbrahim Muntasır Karahanlılar’a karşı devletini kurtarmak için girdiği mucadelede mağlup olunca, yardım almak üzere, Oğuzlara sığınmış ve Selçuklular yanlarında el Muntasır olduğu halde, Karahanlı komutanı (subaşı) Tigin’i, hemen arkasından da  Semerkant civarına düzenledikleri bir baskınla Nasr İlig-Han’ı Ağustos 1003’de mağlup etmişlerdir. Bir süre sonra Selçuklular, Arslan Bey’in idaresindeki samanlı kuvvetleri ile birlikte Haziran 1004’de Karahanlı kuvvetlerini üçüncü defa yendiler. Ancak,yeniden asker toplayan İlig-Han, Selçuklu ve diğer Türkmenlerin desteğini alamayan Samanlıları bozguna uğrattı. Samanlılar bu yenilgiden sonra ortadan kalktı.

 
     Samanlılar ortadan kalktıktan sonra Selçuklular, Karahanlılar karşısında yalnız kaldılar. Buna rağmen Selçuk Bey uyguladığı usta siyaseti sayesinde varlıklarını bölgede kabul ettirdiler. Cend şehrinde yeni bir Türk İslam devletinin temellerini atan Selçuk Bey 1009 yılında 100 yaşları civarında öldü ve Cend şehrinde gömüldü.
                                    Kaynak: Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi