Satin alma Gücü Paritesi Yaklasimi

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ YAKLAŞIMI

Satınalma gücü paritesi, ünlü tek fiyat kanunu’nun döviz piyasalarına uygulanmış şeklidir. Tek fiyat kanunu, uluslar arası arbitraj faaliyetlerinin bir sonucudur. Arbitrajı risk yüklenmeden, belli bir anda ortaya çıkmış bulunan fiyat farklılıklarından kar sağlamaya çalışır. Bunun için de eş anlı olarak “ucuza al, pahalıya sat” ilkesine göre hareket eder. Bu mekanizma ise fiyatların çok dar sınırlar dışında birbirinden sapmasına engel olur. Tek fiyat kanunu, uluslar arası ticarete konu olan tüm ekonomik varlıklara uygulanabilir.

1.Mutlak Satınalma Gücü Paritesi

Bu yaklaşıma göre bir ülkedeki fiyatlar, cari döviz kurlarından diğer ülke paralarına dönüştürüldüğünde tüm bu ülkelerde de aynı olmaktadır.

Başka bir açıdan anlamı ise herhangi bir ulusal para birimin satınalma gücünün, dünyanın her yerinde aynı olması demektir. Mutlak SGP şöyle bir denklemle ifade edilebilir:

İç fiyat endeksi = S X Dış fiyat endeksi

Yani, ortak bir yıla göre düzenlenen fiyat endeksinin ele alınan ülkede ve dış ülkede aynı olması gerekir. Sözü edilen bu ilişkiden, iki ülke arasındaki döviz kurunun ne olması gerektiğini hesaplayabiliriz. Buna göre ulusal para ile yabancı para arasındaki değişim oranı (döviz kuru),ilgili ülkelerin fiyat endeksleri oranına bağlıdır. Kısaca, mutlak anlamda SGP’nin döviz kurlarındaki değişimleri yansıtan bir gösterge olduğu düşünülebilir.

a)Mutlak SGP’nin Geçerliliğini Engelleyen Etkenler

Tek fiyat kanunu gerçek dünyada bir tek mal için doğru olsa da, ülkedeki malların tümü için geçerli olmayabilir. Her ülkede fiyat endekslerinin kapsamına girecek mallar ve bunlara verilecek ağırlıklar farklıdır. Gerçek dünyada farklı ülkeler tarafından üretilen benzer mallar arasında önemli kalite farklılıkları bulunduğu da unutulmamalıdır.

SGP’nin mutlak yorumu, ticaret dışı mal ve hizmetler dolayısıyla mal ve hizmet ticaretini denkleştirecek döviz kurunu da göstermeyebilir. Uluslar arası ticaretin ülkeler arasında mal ve hizmet fiyatlarını eşitleyici yöndeki etkisi, ticarete giren mal ve hizmetler için söz konusudur, ticarete girmeyenler için değil. Bütün bunlardan ayrı olarak ülkeler arasında fiyat eşitliğini engelleyebilecek doğal ya da yapay birçok engel ve müdahalenin bulunduğunu da işaret etmek gerekir.

2.Göreceli Satınalma Gücü Paritesi

Bu yaklaşımda, fiyat ve kurların mutlak büyüklüğü değil, bunlardaki göreceli değişmeler ele alınır. Başka bir deyişle, göreceli SGP’ye göre, kurlardaki değişme iki ülke arasındaki enflasyon oranlarına bağlıdır.

Dönemim sonu-Dönemim Başlangıcı/Dönemin başlangıcı=Türkiye’nin enflasyon oranı- ABD’nin enflasyon oranı Bu formüle dayanarak geleceğe dönük kur tahminleri de yapılabilir. Göreceli SGP durumunda da kısıtlayıcı faktörler vardır. Mutlak anlamda SGP’nin geçerli olduğu durumda göreceli anlamda SGP de geçerlidir ama göreceli SGP geçerli iken mutlak SGP’nin geçerli olması zorunlu değildir. Genel olarak belirtmek gerekirse, göreceli SGP’nin ekonominin reel faktöre bağlı uzun dönemli denge döviz kurlarını gösteren bir araç olduğu söylenebilir. Kısa dönemlerde ise, özellikle sermaye akımlarının etkisine bağlı olarak, döviz kurları uzun dönemli denge değerlerinin etrafında şiddetli biçimde değişebilmektedir.
                        Kaynak: www.ekonomisyen.net