Hukuki ve Ekonomik Acidan birlesme Turleri
HUKUKİ VE EKONOMİK AÇIDAN BİRLEŞME TÜRLERİ
1. Karteller
Bu tür birleşmler aynı konuda çalışan iki işletmenin birleşerek, tüketicinin aleyhine olarak kârlarını artırmak için bir araya gelmeleridir. Kartele giren işletmeler genellikle üretim miktarı ve pazarlama konusunda anlaşma yaparlar. Kartellerin başarıya ulaşması bazı koşullara bağlıdır. Kartele katılan işletmelerin maliyet yapılarının birbirine yakın olması ve pazarı etkileyecek kadar işletmenin kartele katılması gerekir. Karteller çeşitli konularda kurulurlar.
- Fiyat Karteli: Kartele dahil olan işletmelerin, kendi aralarında anlaşarak aynı fiyattan satış yapmasıdır. Bu tür kartel işletmeleri, genellikle önce, fiyat düşürüp rakipleri zayıflatıp sonra fiyatlarını birlikte yükseltirler. Fiyat anlaşmaları, sabit bir fiyat üzerinden veya iki fiyat sınırı arasında bir fiyat üzerinden yapılabilir.
- Bölge Karteli: Kartele bağlı işletmelerin pazarı bölümlendirerek belli bölgelerde kartele bağlı işletmelerin mallarının satılmasıdır. Burada başarılı olabilmek için kartele bağlı işletmeleri kendi bölgeleri dışında mal satmamaları gerekir.
- Miktar Karteli: Bu kartelde, üretim sınırlandırmasında giderek fiyatın belli seviyenin altına düşmemesi sağlanır. Bu durumda tüketicilerin yüksek fiyat ödemeleri konusunda zorlanmaları söz konusudur. Petrol ihraç eden ülkeler örgütü (OPEC) miktar karteline iyi bir örnektir. Bu örgüt üretimi sınırlandırarak petrol fiyatlarının artmasını sağlamaktadır.
Bu çeşit birleşme, tipik bir tekelleşme yaratır. Konsern anlaşmaları tröste benzer. Ancak en önemli fark, tröstlerde amaç rekabeti önleyerek kârı artırmak olduğu halde, konsernde maliyet düşürmektir. Konserne katılan işletmeler, dikey büyüme halinde birbilerini tamamlarlar. Bu çeşit birleşmeler birçok ülkede tüketicilerin zarar görmesi nedeniyle yasaklanmıştır. İlk olarak 1890 yılında ABD'de çıkarılan Sherman kanunları'yla piyasalarda tekelci bir egemenlik kurmaya yönelik bu tür anlaşmalar yasaklanmıştır.
3. Holdingler
Bu tür birleşmelerde işletmelerin bağımsızlıklarını kaybetmesi söz konusu değildir. Bu tür birleşmelerde oy çokluğu aranmaktadır. Burada rekabeti ortadan kaldırmak yerine, tam anlamıyla büyüme gerçekleştirilir. Holdinglerde hedef başka işletmelrin hisse senetlerini almak, böylece kontrolü ele geçirmektir. Bunun sonucunda ana şirket bağlı şirketler oluşur. Burada önemli olan nokta, belirli bir konuda çalışan işletmelerin birleşmesi değil, değişik koonularda çalışan işletmelerin birleşmeleridir. Ana şirket, bağlı şirketlerin hisse senetlerini ele geçirerek, bu şirketlerin yönetiminde söz sahibi olur. Ülkemizde 1960 yılından itibaren başlayan holdingleşme süreci son yıllarda hız kazanmıştır.
4.Tröstler
Bu birleşme türünde amaç, büyüyerek pazarın daha geniş bir bölümünü ele geçirmektir. Tröste dahil olan işletme hem hukuki, hem de iktisadi bağımsızlıklarını kaybederler. Tröstler anlaşması malı üretenler arasında yapılır. ABD'de ortaya çıkan tröstler daha sonraları diğer ülkelere yayılmıştır. Tröstlerin en çok görülenleri yatırım tröstleridir. Yatırım tröstleri daha çok sermaye piyasalarının geliştiği ülkelerde görülür. Burada amaç sermaye kaynaklarını birleştirerek büyümeyi sağlamaktır. Yatırım tröstlerinde, ulusal veya uluslararası alanda en çok kâr getireceği düşünülen işletmelerin hisse senetleri satın alınır.
Diğer bir tröst çeşidi, oylama tröstüdür. Oylama tröstleri, aynı konuda çalışan işletmelerin hisse senetlerini satın alarak, oy haklarını birleştirme amaçlarını güderler. Oy hakkını ele geçiren ana işletme, diğer işletmeleri yönetme hakkını elde etmiş olur.
5. Tam Birleşme
İki veya daha fazla işletmenin tek bir işletme haline gelmesidir. İki küçük işletmenin birleşerek büyük bir işletme veya iki büyük işletmenin birleşrek dev bir işletme oluşturması sözkonusu olabilir. Tam birleşme ile, reklam, Ar-Ge ve genel yönetim giderlerinde tasarruf sağlanır, piyasada önemli bir güç oluşturulur ve daha büyük finansal olanak sağlanır.
6.Satın Alma Yoluyla Birleşme
Büyüme için önemli yollardan biri olan satın alma, farklı büyüklükteki işletmelerin, aralarında gerçekleştirdiği birleşmedir. İşletmenin, pazarını genişletmek veya yeni pazarlar kazanmak amacıyla, tesisleri ve kaynakları uygun olan, fakat başarılı bir şekilde çalıştırılamayan bir işletmeyi satın almasıyla gerçekleştirilen, büyüme stratejisidir. Günümüzde birçok işletme, elindeki fazla nakiti kârlı bir şekilde kullanamamaktadır.
Satın alma yoluyla büyümenin, temelde kâr artışı sağlaması yanında, hedefe ulaşarak da bazı yaralar sağladığı bir gerçektir. Bu yararlar;
- Rakiplerle daha iyi mücadele etmek,
- Sinerjiden doğacak verimliliği yönetmek,
- Gelirleri artırmak,
- Yönetimde eksik kalan noktaları, satın alınan işletme yoluyla tamamlamak,
- Ürün çeşitlemesine gitmek,
- Büyümeyi daha kolay sağlamaktır.
Bazı durumlarda başvurulan bu birleşmelerden bazılarını sıralayalım:
- Konsorsiyum
- Centilmenlik anlaşması
- Konsolidasyon
- Stratejik birlikler
- Joint Venture
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?